Saratani ya matiti ni nini?
Saratani ya matiti huanza wakati seli kwenye tishu za matiti au titi huanza kukua nje ya udhibiti. Seli hizi kwa wakati mwingi hutengeneza uvimbe ambao unaweza onekana kwenye kipimo cha mamogramu au kuhisiwa kama uvimbe. Uvimbe huo ni mmbaya kama seli zitakua na kusambaa maeneo yanayo izunguka ama maeneo mengine mwilini. Saratani ya matiti kwa mara mnyingi huathiri wanawake lakini wanaume pia wako katika hatari ya kuathirika.
Dalili za saratani ya matiti
Saratani ya matiti yaweza kuwa na dalili kadhaa. Unapaswa kumuona daktari endapo unakabiliwa na dalili yoyote kati ya hizi:
- Uvimbe kwenye titi au kwapa
- Kubadilika kwa ukubwa au shepu wa titi moja au zote mbili.
- Kutokwa na damu au maji yasiyo ya kawaida kwenye chuchu
- Vibonyo kwenye ngozi ya titi
- Upele kwenye chuchu au karibu na chuchu
- Mbadiliko wa chuchu kama chuchu kuvutwa ndani ya matiti
Kwa wakati mwingi, saratani ya matiti haina uchungu. Hali hii hufanya watu kupuzilia mbali dalili zao zingine za saratani. Kwa hilo, ni vyema kufahamu lililo la kawaida kwako na kumuona daktari wa matiti unapokabiliwa na mabadiliko yoyote.
Hatari Saratani ya Matiti
Ingawa sababishi halisi haijulikani, kuna sabu falani zinazojulikana kuongeza hatari ya saratani ya matiti.
Hizi ni kama:
- Jinsia (kua mwanamke)
- Umri- hatari ya saratani ya matiti huongezeka na umri.
- Historia ya saratani ya matiti kwenye familia (kurithi)
- Ugunduzi wa awali wa saratani ya matiti
- Kukua na zito mkubwa wa mwili
- Matumizi ya pombe ya kiwango cha juu
Punguza hatari yako hatua moja baada ya nyingine
1. Fahamu matiti yako
Jifunze kuchunguza matiti yako na kilicho cha kawaida kwako. Ukigundua kisicho cha kawaida muone daktari.
2. Dumisha uzito wa afya
Ikiwa tayari una uzito kupita kiasi, kupoteza 5% tu ya uzito wako (na kuuzuia!) kunaweza kupunguza hatari yako kwa kiasi kikubwa - kwa kati ya 25 na 40%. Kula matunda na mboga kwa wingi.
3. Fanya mazoezi
Lenga kufanya kipindi cha mazoezi tano kwa wiki. Kila kipindi kidumu kati ya dakika 35 hadi 45.
4. Kunywa kwa kuwajibika
Pombe huongeza hatari ya kupata saratani ya matiti. Ukichagua ku kunywa pombe, unaweza kurudisha chini hatari ya kupata saratani kwa kupunguza matumizi. Unapozidi ku punguza kiwango cha pombe unacho tumia, unazidi kupunguza hatari.
5. Homoni
Utafiti umegundua uhusiano kati ya homoni ya oestrogen na sarataniya matiti. Lenga kutotumia tembe za kupanga uzazi unapotimia miaka 30. Zungumza na daktari wako kuhusu njia mbadala unazoweza kutumia. Punguza matumizi ya Hormone Replacement Therapy na uepuke na matumizi yake kwa mfululizo kwa miaka mingi.
6. Kunyonyesha
Kunyonyesha kunaweza kusaidia hatari yako ya kupata saratani ya matiti na inashauriwa, ikiwezekana, kumnyonyesha mtoto wako angalau miezi sita.